Kerkgeschiedenis hervormde gemeente Rilland-Bath vanaf het jaar 1791
Door: Huib van den Durpel
1791 - De eerste predikant
Eigenlijk begint de geschiedenis van de hervormde kerkgemeenschap van Rilland-Bath op 3 februari van het jaar 1791. Op dat moment is er sprake van het beroepen van de eerste predikant van het Fort Bath en Bath: Johannes Schutte, geboren in Drenthe in 1742 en overleden te Fort Bath op 28 januari 1806. Daarna worden in totaal nog twaalf andere predikanten beroepen om te dienen als predikant te Fort Bath en Bath, alvorens er in het jaar 1880 een einde komt aan deze periode. In het jaar 1902 wordt een predikant beroepen in Rilland. Het betreft hier Johannes Carel Fontein.
1792 - Bath en Rilland samen
Bij een overeenkomst van12 Mei 1792 tussen de bewoners van Fort Bath en die van Rilland werd besloten dat zij tezamen een kerkelijke gemeente zouden vormen, welk besluit door de Heren gecommitteerden Raden van Zeeland werd geapprobeerd. De Rillandse hervormden lieten zich toen te Krabbendijke uitschrijven om deel te gaan uitmaken van de lidmaten van de kerk van Fort Bath. Hiermede was de gemeente van Fort Bath-Rilland geboren.
1890 - De kerk verplaatst naar Rilland
Omstreeks 1870 woonde reeds 75% van de lidmaten in of nabij Rilland, dat hierdoor meer en meer was uitgegroeid tot de centrale kern van de kerkelijke gemeenschap. Voor het kerkbezoek bleven de Rillandse lidmaten echter aangewezen op Bath, waardoor de meesten zich een wandeling moesten getroosten van driekwartier. Het kon dan ook niet uitblijven dat vele Rillanders hun bezwaren daartegen steeds luider lieten horen en ten slotte in oktober 1855 een door 70 leden ondertekend adres aan het kerkbestuur indiende met het verzoek de kerk en de pastorie van Bath naar Rilland over te plaatsen. Pas in mei 1890 nemen kerkvoogden het besluit tot het aangaan van een geldlening tot dekking van de herbouwkosten. Het besluit om de kerk van Bath naar Rilland te verplaatsen was daarmee genomen. Als de meest geschikte plek werd gekozen voor het kruispunt Langeweg, Derde weg (nu Bathseweg), Valckenisseweg.
1926 - Plannen voor een nieuwe kerk
Gedurende meer dan dertig jaar heeft Hervormd Rilland-Bath van dit gebouw gebruik gemaakt totdat men op dit kerkgebouw uitgekeken raakte en besloot een nieuwe kerk te bouwen. Het was Ds. Hartjes die zich met volle kracht achter de bouwplannen heeft gezet om de bouwsom bij elkaar te krijgen. De opdracht om een ontwerp te maken werd verstrekt aan architect Van Damme te Amsterdam. In 1926 kon deze de bouwtekening en kostenbegroting aan de kerkvoogden overhandigen. De gedenksteen die hieraan herinnert is terug te vinden in de hal van het huidige kerkgebouw De Levensbron.
1928 - Inwijding van het nieuwe kerkgebouw
De bouw werd gegund aan het plaatselijke aannemersbedrijf Van de Sande voor de som van f 38.900. Op maandag 17 oktober 1927 werd de eerste plechtige steenlegging verricht door de president kerkvoogd F.M. Boot. Gedurende de bouw werden de kerkdiensten gehouden in de openbare school. Op 8 juli 1928 werd onder zeer grote belangstelling het kerkgebouw ingewijd door ds. J.S. Hartjes.
1953 - Schade door oorlog en watersnood
Tijdens de oorlogsjaren en door de watersnoodramp werd er grote schade toegebracht aan het kerkgebouw en het interieur van de kerk. Het herstel kon door uitkeringen uit het fonds oorlogschade en het rampenfonds worden bekostigd. De oude pastorie, waaraan onophoudelijk grote bedragen voor onderhoud moest worden besteed, kan worden afgebroken. Met gedeeltelijke uitkering van het rampenfondsvervangen werd een moderne predikantswoning gebouwd, naar een ontwerp van de architect C. Klap ter Waarde.
1999 - Verkoop van de kerk
De geschiedenis herhaalt zich wanneer de kerkenraad van de intussen gefuseerde Samen Op Weg-gemeente Rilland-Bath besluit tot verkoop van de thans genoemde Bathsewegkerk. De vervangingskosten van de in slechte staat verkerende zuidgevel en de hoge onderhoudskosten zijn niet langer op te brengen door de intussen klein geworden kerkgemeenschap. Vanaf zondag 3 juli 1999 wordt er gekerkt in de Valckenissewegkerk. Het gebouw dat sinds 1990 valt binnen de plaatselijke regeling tussen de Hervormde gemeente Rilland Bath en de Gereformeerde kerk van Rilland-Bath.
Predikanten
De predikanten van de Hervormde gemeente, de Samen-op-Weg-gemeente en de protestantse gemeente van Rilland-Bath:
1902 - 1912 Johannes Carel Fontein, geboren 18 september 1875 te Leiden
1912 - 1924 Hendrik Jan Visser, geboren 9 november 1882 te Amsterdam
1925 - 1928 Johan Samuel Hartjens, geboren 23 april 1888 te Amsterdam
1928 - 1932 Antoon Adrianus Wildschut, geboren 24 oktober 1899 te Utrecht
1932 - 1935 Dr. Charles de Beus, geboren 19 februari 1904 te Semarang, Indonesië
1935 - 1943 Jan Cornelis Sickes, geboren 16 november 1888 te Amsterdam
1943 - 1946 Hendrik Aalbers, geboren 9 november 1910 te Lopik
1946 - 1949 Jacobus Philippus van der Ros, geboren 12 november 1912 te Naarden
1949 - 1961 Cornelis den Engelse, geboren 7 juni 1919 te Hoge/Lage Zwaluwe
1962 - 1967 Gerrit Blok, geboren 1 september 1920 te Katwijk
1967 - 1975 Dr. Willem Lambertus Dekker, geboren 3 juni 1928 te Voorburg
1975 - 1977 Jacobus Overduin, geboren 15 juli 1920 te Leiden
1977 - 1986 C. D. Otte, geboren 20 juli 1919
1986 - 1994 M. G. Kampstra, geboren 10 december 1927
1994 - 2002 Cornelia Arine van Eck, geboren10 november 1964 te IJsselstein
